(red.) Adamowska Lucyna, Uszyńska-Jarmoc Janina
Rok wydania: 2005
Liczba stron: 249
ISBN 83-921930-1-6
cena 30 zł
Pokłosiem konferencji zorganizowanej przez NWSP w maju 2005 roku stała się publikacja pod redakcją Lucyny Adamowskiej, Janiny Uszyńskiej-Jarmoc „Dobro dziecka w rodzinie”. W jakim zakresie w wieku XXI może się urzeczywistniać dobro dziecka? Jakie są podstawowe warunki jego realizacji? Prezentowane opracowanie stało się próbą poszukiwania odpowiedzi na te pytania.
Część pierwszą noszącą tytuł „Szanse wychowawcze oraz zagrożenia we współczesnej rodzinie” rozpoczynają rozważania Jadwigi Izdebskiej, która ukazuje dwa oblicza dzieciństwa: jedno – dzieciństwo nowych szans rozwojowych, w którym dziecko doświadcza jego radości, dobra oraz drugie – dzieciństwo zniewolone, osamotnione, w którym dziecko doznaje wiele krzywdy, bólu, niesprawiedliwości będąc całkowicie bezbronnym, bezsilnym wobec problemów, które stwarza mu świat ludzi dorosłych.
Do dóbr, które dziecko otrzymuje od rodziny należy wychowanie. Teresa Kukołowicz kieruje uwagę na potrzebę wspomagania rodziców w zapewnieniu dziecku dobrego wychowania już od najwcześniejszej fazy jego rozwoju.
Tekst autorstwa Andrzeja Olubińskiego traktuje o takiej formie dysfunkcjonalności społeczno-wychowawczej rodziny, która przejawia się w stosowaniu wobec dziecka przemocy oraz życiu charakterystycznym dla sierot społecznych. Przy uruchamianiu wielopoziomowej pomocy zadaniem pierwszoplanowym byłoby odwrócenie dotychczasowych proporcji między działalnością ratowniczą a profilaktyczną.
W kolejnym artykule Andrzej Proniewski analizuje w kontekście współczesnego społeczeństwa okoliczności życia rodziny, która ciągle jest najlepszym źródłem doskonalenia kapitału możliwości i umiejętności, których nośnikiem jest dziecko.
Autorki kolejnych trzech tekstów skupiają również uwagę Czytelnika na sposobach zabiegania o dobro dziecka przez jego najbliższe środowisko. I tak, Agnieszka Iłendo-Milewska podkreśla kluczową rolę rodzica jako osoby wspomagającej dziecko w rozwoju, którego zadaniem jest tworzenie warunków umożliwiających dziecku osiągnięcie pełnej dojrzałości fizycznej, psychicznej, społecznej i duchowej.
Z kolei Agata Jacewicz kieruje szczególną uwagę na potrzeby psychiczne dziecka w wieku przedszkolnym i młodszym szkolnym oraz rolę dorosłych w ich zaspokajaniu. Autorka podkreśla, jak ważna jest odpowiednia postawa osób wychowujących dziecko wobec jego potrzeb. Niezaspokojenie potrzeb dziecka lub nieprawidłowa ich realizacja mogą być przyczyną zaburzeń rozwoju osobowości, mogą też prowadzić do nerwic czy frustracji, do trudności wychowawczych.
Natomiast Elżbieta Jaszczyszyn opisuje dwie metody wychowania (modelową i zadaniową), które stosowane poprawnie przez rodziców zwiększają prawdopodobieństwo osiągnięcia sukcesu wychowawczego.
W drugiej części książki znalazły się teksty, w których problematyka dobra dziecka rozpatrywana jest z punktu widzenia różnych dyscyplin naukowych i perspektyw metodologicznych. Autorzy poszukują w nich odpowiedzi m.in. na pytania: jak pojmowano dobro dziecka w wiekach minionych i jak pojmuje się je we współczesnej rodzinie polskiej. Poszukują również odpowiedzi, jakie są przejawy i uwarunkowania „dobra” tkwiące w samym dziecku, w jego rodzinie i w szkole. Wydaje się tu być cenne to, że problemy dobra dziecka przedstawiane są z różnych punktów widzenia: samych dzieci (Wróblewska), rodziców (Głoskowska-Sołdatow, Dudel), pedagogów (Uszyńska-Jarmoc, Sosnowski), historyków ( Kulesza-Woroniecka, Winiarz).
Problem spostrzegania dobra dziecka w rodzinie i szkole, w aspekcie wizji rodziców odnośnie aksjologicznej sylwetki dziecka, podejmuje Małgorzata Głoskowska-Sołdatow. Na podstawie analizy badań własnych Autorka rysuje oczekiwany model osobowy dziecka ujmowany w aspekcie cenionych przez rodziców wartości.
Problematyka różnic obrazu dziecka kontynuowana jest w kolejnym tekście, opracowanym przez Janinę Uszyńska-Jarmoc. Autorka analizuje w nim różne możliwe konsekwencje dla kształtowania się obrazu JA dziecka, jego tożsamości indywidualnej i społecznej oraz poczucia własnej wartości.
Następnie Barbara Dudel, dokonuje analizy treści programowych dotyczących współczesnej rodziny, które proponowane są do realizacji we współczesnych podręcznikach kształcenia zintegrowanego. Autorka prezentuje te treści, które z założenia miałyby umożliwiać wspieranie rodziców w realizacji funkcji edukacyjnych. Na podstawie własnych badań empirycznych przedstawia perspektywę rodziców odnośnie treści programowych oczekiwanych i akceptowanych przez nich do realizacji w szkole w ramach zajęć zintegrowanych.
Perspektywa dziecka odnośnie wychowania w rodzinie rozpatrywana jest w tekście napisanym przez Monikę Wróblewską. Autorka wychodzi z założenia, że postępowanie rodziców wpływa na rozwój dziecka w takim stopniu, w jakim ono je odbiera. Stąd percepcja postaw rodziców jest ważniejsza niż same postawy. Autorka podaje przykłady sposobów analizy i interpretacji rysunku projekcyjnego rodziny.
Trzecią część opracowania zatytułowaną Instytucje wspierające dziecko i rodzinę inauguruje artykuł Agaty Popławskiej zdaniem, której „Kapitalne prawo rodziców do wychowania dziecka może być wspierane przez rozmaite formy współpracy rodziców z nauczycielem, a w szczególności przez dopuszczenie rodziców do uczestnictwa w działalności szkoły”. Egzemplifikacją takiego współdziałania nauczycieli, rodziców i uczniów są szkoły Społecznego Towarzystwa Oświatowego, które sprzyjają rozwojowi ucznia i służą jego dobru. Dzięki atmosferze dialogu możliwa jest efektywna współpraca całej społeczności szkolnej.
Są sytuacje w życiu rodziny, które skłaniają do szukania kompetentnej pomocy z zewnątrz. O wczesnej, wielospecjalistycznej i kompleksowej pomocy dziecku niepełnosprawnemu i jego rodzinie pisze Jolanta Szada – Borzyszkowska. Autorka omawia cele i zadania wczesnej terapii oraz formułuje warunki jej skuteczności.
Z kolei, tekst autorstwa Anny Nosek dotyczy sposobów udzielania pomocy terapeutycznej tym dzieciom, które dobra w rodzinie z różnych względów nie doświadczają. Autorka, na podstawie analizy kilku utworów, pokazuje możliwe sposoby wykorzystania ich terapeutycznej, ale również i profilaktycznej funkcji. Pokazuje, jak literatura dziecięca (głównie baśnie) może pomóc rodzicom w rozpoznawaniu i przezwyciężaniu przez dziecko wielu psychologicznych problemów, z którymi boryka się i nie umie sobie samo z nimi poradzić.
Anna Tuszyńska omawia innowacyjny program wczesnej profilaktyki zagrożeń dzieci. Jest to program „Bezpieczny przedszkolak” realizowany przez Komendę Wojewódzką Policji w Białymstoku.
Treść artykułu Lucyny Adamowskiej dotyczy problemów polskiej polityki społecznej realizowanej na rzecz dobra dziecka i rodziny.
Natomiast tekst Katarzyny Laskowskiej, koncentruje się wokół problemu ochrony dziecka i rodziny analizowanego w świetle kodeksu karnego Federacji Rosyjskiej.
– ze Wstępu Lucyny Adamowskiej, Janiny Uszyńskiej-Jarmoc